Dolaylı ve Dolaysız Vergiler Nedir?

Devletin, kamu hizmetlerinde harcanmak üzere gerçek ve tüzel kişilerden doğrudan ya da dolaylı yollarla olmak üzere aldığı ücretlere vergi denir. Devlet aldığı bu vergileri; kamu harcamaları, vatandaşlarının gelir dağılımını kontrol etmek ve ülke için yapacağı yatırımları finanse edebilmek için toplamaktadır. Dolaylı ve Dolaysız vergileri ödemek herkesin yükümlülüğündedir. Bu vergi sistemi ile birlikte; ülkenin ekonomik büyümesi ve gelir dağılımının adil bir düzene oturtulması hedeflenmektedir. Peki dolaylı vergiler nedir? Dolaylı vergiler; Vatandaşların kazanç veya gelirleri üzerinden alınmak yerine yaptıkları harcamalar üzerinden, mal ve hizmet satın alımı sırasında alınan ve yansıtılması kolay vergilerdir. Dolaylı vergiler;

-Katma değer vergisi (KDV),

-Özel tüketim vergisi (ÖTV),

-Gümrük vergileri,

-Banka ve sigorta muameleleri vergisi (BSMV),

-Damga vergisi gibi çeşitlerden oluşur.

Katma değer vergisi için örneğin marketten alınan herhangi bir ürün için devlete belli oranda katma değer vergisi ve damga vergisi gibi dolaylı vergiler ödenir. Dolaysız vergiler ise; vatandaşların gelir veya kazançları üzerinden alınan vergi çeşididir. Gelir vergisi ve kurumlar vergisi dolaysız veya diğer adıyla doğrudan vergi çeşidine örnektir. Ticaretle uğraşan vatandaşların kazandığı paradan ya da bir işyerinde ücretli olarak çalışan vatandaşların kazandıkları ücretlerden kesilir. Oldukça fazla işlemi olan ve vergi kalemini kapsayan dolaysız vergiler de kendi içerisinde birçok farklı türe ayrılmaktadır:

-Gelirden alınan vergiler: Gerçek kişilerin belirli bir dönemde elde ettikleri irat ve kazançların safi tutarı üzerinden hesaplanan vergi türüdür.

-Kurumlar vergisi: Bir araya gelen topluluk ya da tüzel kişilerin kazançları üzerinden alınan vergi türüdür.

-Servet üzerinden alınan vergiler: Toplumsal gelir eşitliğinin devlet eliyle sağlanmaya çalışılması adına alınan bu vergi çeşidi, kişilerin servetleri üzerinden alınır.

Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi Nasıl Hesaplanır ve Kimler Öder?

Gelir vergisi ve kurumlar vergisi ; ticaretle uğraşan her vatandaşın kazandığı paradan ya da bir işyerinde ücretli olarak çalışan bütün vatandaşların kazandıkları ücretler ile ödenir. Peki nasıl hesaplanır ve kimler ödemekle mükelleftir?

Gelir vergisi; bir vatandaşa ait toplam gelirin vergilendirilmesini sağlayan bir vergi çeşididir. Bu vergiyi sadece gerçek kişiler ödemekle yükümlü olup gelir sahibi vatandaşın bir yıl içerisinde elde ettiği toplam gelir üzerinden hesaplanır. Gelir vergisi hesaplamaları yaparken, söz konusu ücret hangi vergi diliminde yer alıyorsa, o dilimin vergi oranı yüzdesel olarak hesaplanır ve ödemesi gelir vergisi beyannamesi verilerek gerçekleştirilir. Gelir vergisi;

-Türkiye'de ikamet edenlerden,

-Ana merkezi Türkiye'de bulunan kurum ve kuruluşlarda ya da resmi daireler aracılığıyla yurt dışında ikamet eden ve çalışan Türk vatandaşlarından,

-Türkiye'de kesintisiz olarak 6 aydan fazla ikamet edenlerin elde ettikleri kazançları üzerinden, belli hesaplamalara göre alınır.

Kurumlar vergisi ise; bir yılın sonunda elde edilen toplam safi kazanç üzerinden hesaplanır. Kurumlar vergisi ödeme oranları ise Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından belirlenir ve yayınlanır. Kurumlar vergisine tabi olan vergi borçluları belirtilen tarihlerde bir yıllık kazançlarının belirli bir kısmını devlete ödeme zorunluluğundadır. Kurumlar vergisi;

-Sermaye şirketlerin,

-Kooperatiflerden,

-İktisadi kamu kuruluşlarından,

-Dernek ya da vakıflara ait olan iktisadi işletmelerden,

-İş ortaklıklarından elde edilir.

Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi Ne Zaman Ödenir?

Peki gelir vergisi ve kurumlar vergisi ne zaman ödenir ? Gelir vergisi; basit usulde tespit edilebilir ticari kazançlardan oluşmuyorsa ilk taksit yılın Mart ayının sonunda, ikinci taksit ise Temmuz ayının sonunda yapılır. Eğer gelir basit usulde tespit edilen kazançlardan oluşuyorsa da ilk taksit Şubat ayının sonunda, ikinci taksit ise Haziran ayının sonuna kadar ödenmelidir. Kurumlar vergisi ise; her yıl içerisinde 4 defa, her 3 ayda bir olmak üzere geçici vergi ödemektedir. Ödenen toplam geçici vergiler, mükellefin yıl sonunda ödeyeceği kurumlar vergisinden gider olarak düşürülür.